Kleine Veldkers (Cardamine hirsuta L.)

Soms kan een (on)kruid heel verrassend uit de hoek komen. Een plantje dat u al jaren verwenst en maar niet uitgeroeid krijgt, kan ineens een welgekomen bondgenoot zijn in de winter.

Ik laat hem ondertussen in het najaar staan zodat we de hele winter door kunnen oogsten als verrijking van de slamengeling :-). Het gaat over Kleine Veldkers, iets wat u misschien niet bij naam kent, maar zeker herkent wanneer u het op een foto kunt bekijken.

Kleine Veldkers is een éénjarig kruid dat inheems is in Europa en in het grootste deel van het noordelijk halfrond.

Het plantje groeit zowat overal: in akkerland, tussen straatstenen en tegels.

Beschrijving

Het heeft een slanke wortel en een gladde, opgaande stengel die 10-20 cm hoog wordt. De vele, geveerde bladeren aan de voet vormen een compact rozet. Ze bestaan uit drie tot zeven paar ronde blaadjes die aan de bovenzijde en de randen iets behaard zijn.

De bloemstengel heeft slechts een 3-tal blaadjes. De kleine, witte bloemetjes bloeien van februari tot juni. De vier bloemblaadjes staan in een kruis. Op de bloemstengels staan gelijktijdig knoppen, bloemen en hauwtjes met zaad.

Veel zaad!

De hauwtjes staan op opgerichte, korte stelen, boven de bloemtros uitstekend. Wanneer je het plantje wil uittrekken als het in zaad staat, schieten de hauwen open en slingeren hun zaadjes bijna een meter ver in de lucht. Ook een windvlaag zet dit mechanisme in werking als de zaden rijp zijn.

Kleine veldkers produceert, zoals de meeste kruisbloemigen, enorm veel zaad, nl. 600 tot 50.000 zaden per plant per jaar. De zaden zijn oliehoudend waardoor de kiemkracht lang behouden blijft. In de loop van een jaar kunnen verscheidene generaties tot rijpheid komen en zich verspreiden. Bovendien worden de zaden bij bevochtiging kleverig, waardoor ze gemakkelijk aan vogelpoten blijven hangen. Op deze manier heeft de plant zich ook wijd verspreid.

Op z’n best in de winter

Het zaad kan op elk moment van het jaar ontkiemen maar ontkiemt vooral in de herfst. Dit plantje is dus vooral in de winter in grote aantallen aanwezig. Op dat moment bestaat het uit een donker-groen rozet. Zo kan de plant strenge vorst verdragen. Als de temperatuur oploopt, wordt het plantje lichter groen, de rozet komt omhoog en de veldkers gaat bloeien.

Het smaakt naar tuinkers maar ietsje sterker. De smaak is het best als het blad frisgroen ziet en dat is vooral in de late winter, net voor de bloei. Je trekt het plantje uit met de wortel zodat het oogsten meteen wieden is. Zo is het ook gemakkelijk onder controle te houden. De bovengrondse delen worden rauw gebruikt. Het is lekker in salades, op brood en in soep als vers toekruid.

Werking en een gedichtje

De pikante smaak komt door de mosterdolie die de kers bloedzuiverend maakt, eetlustopwekkend en die de gal- en urineafscheiding bevordert.

Kers (o.a. veldkers, tuinkers; waterkers,…) bevat veel vit. C (50 mg per 100 g) waardoor kers vroeger bekend werd als middel tegen scheurbuik.

Hondius schreef in 1621:

Al de kerse die men heeft,
Die of ’t land of ’t water geeft
Is te samen seer geprezen
Om de scheurbuyck te genesen.

Smakelijk eten